Edvard Munch’un “Hayat Dansı”: Tekrar Eden İlişki Döngüsü 

Edvard Munch’un “Hayat Dansı” tablosu, yaşamın üç farklı evresini gösterir. Öncelikle, genç ve masum bir kadın beyazlar içinde durur. O, yaşamın tazeliğini ve ilk heyecanlarını temsil eder. Ardından, ortada kırmızı elbiseyle tutkulu bir kadın dans eder. O, arzu ve ihtirasın simgesidir. Son olarak, sağda siyahlar giymiş, acı çeken ve melankolik bir figür bulunur.

Sanat eleştirmenleri, bu üç figürün Munch’un hayatındaki tek bir kadını, Tulla Larsen’i simgelediğini düşünür. Tıpkı bu döngü gibi, biz de kendi ilişkilerimizde benzer senaryolar yaşarız. Her seferinde kendimizi aynı yerde buluruz. Bu durumun farkına vardığımızda, “Neden hep aynı ilişki dinamiklerini yaşıyorum?” diye sorarız. İşte tam bu noktada, psikanaliz, bu tekrar eden ilişki döngüsünü anlamamızı ve kendi hikayemizi yeniden yazmamızı sağlar.

Tekrar Zorlaması: Bilinçdışının Acı Veren Dansı

İnsan ruhu, kendi labirentini kendi inşa eder. Özellikle çocukluk travmaları ve ilk ilişkiler, bu labirentin anahtarlarıdır. Munch’un tablosundaki siyahlar içindeki figür, terk edilme korkusuyla büyümüş birini temsil edebilir. Bu kişi, ne yazık ki, farkında olmadan soğuk ilişkiler kurar. Böylece, geçmişteki acıyı yeniden yaşar. Sevdiğini kendisinden uzaklaştırır.

Freud bu duruma tekrar zorlaması adını verir. Bilinçdışı, acı verici bir deneyimi tekrar ederek ona hakim olmaya çalışır. Bir nevi, bir yarayı iyileştirmek için kabuğunu kaldırır gibidir.

Transferans ve Projektif Özdeşim: Aynadaki Yansımalar

Dinamik psikoterapinin temelinde, bilinçdışının gücü yatar. Dolayısıyla, ilişkilerdeki sorunlar, bu bilinçdışı akıntılar yüzünden ortaya çıkar. Bazen partnerinize aşırı tepki verirsiniz ya da sebepsiz yere gergin hissedersiniz. İşte tam bu anlarda, transferans devreye girer.

Geçmişteki bir figürden (örneğin, eleştirel bir ebeveyn) gelen duygular, partnerinize yansır. Bu durumda, partneriniz, bilinçdışınızdaki o eski figür olur. Melanie Klein’ın projektif özdeşim kavramı ise daha karmaşıktır. Çünkü bu savunma mekanizmasıyla kişi, kendi istenmeyen özelliklerini bir başkasına yansıtır. Dahası, o kişinin bu duyguları hissetmesini sağlayabilir. “Hayat Dansı”ndaki figürlerin birbirine yansıttığı kaygı ve kıskançlık gibi. Sonuç olarak, bu bilinçdışı etkileşimler, tekrar eden ilişki döngülerini dirençli kılar.

Döngüyü Kırmak: İçgörü ve Dönüşüm

Peki, bu döngü kırılabilir mi? Elbette. Heinz Kohut ve Donald Winnicott gibi psikanalistlerin teorileriyle desteklenen dinamik psikoterapi, bu bilinçdışı kalıpları keşfetmenize yardımcı olur. Terapi, güvenli ve yargılamadan uzak bir ortam sunar. Bu süreçte, kendi içsel dansınızın figürlerini anlamanıza olanak tanır.

• Geçmişle Yüzleşme: Çocukluk deneyimlerinizin bugünkü davranışlarınızı nasıl etkilediğini anlarsınız.
• Bilinçdışı Okuma: Bastırdığınız duygu ve düşüncelerle yüzleşirsiniz.
• İçgörü ve Kapasite: İlişkilerdeki rolünüzü daha net görürsünüz. Böylece, eski kalıpları anladıktan sonra daha sağlıklı ilişkiler kurma becerisi kazanırsınız.

Bu süreç, bir arkeolojik kazıya benzer. Her ipucu sizi kendinize ve ilişkilerinizin kökenlerine yaklaştırır. Amacımız sadece belirtileri yok etmek değil, onlara yol açan psişik yapıları dönüştürmektir. Unutmayın ki, kendi hikayenizin yazarı sizsiniz. Bu yüzden, hikayeyi bilinçdışının dayatmasından çıkarabilir, daha anlamlı bir yöne çevirebilirsiniz. Tıpkı Munch’un tablosundaki dansı yeniden kurgulamak gibi. Bunun sonucunda, hayat dansınız, artık sizden bağımsız bir tekrar olmaktan çıkar.

Teorileri merak edenler için:

https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00107530.1994.10746874

https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00332747.2000.11024893